Uczelnie w czasie koronawirusa – problemy transformacji cyfrowej i postulaty na przyszłość

Beata Zbarachewicz

doi:10.34752/vs7h-g944

Beata Zbarachewicz Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa, Polska https://orcid.org/0000-0001-9308-6242

Słowa kluczowe: Zdalne nauczanie, szkolnictwo wyższe, covid-19, kompetencje cyfrowe

Abstrakt

Stan zagrożenia epidemicznego COVID-19 spowodował ograniczenia bieżącej działalności uczelni i sprawił, że zmianie uległo prawo i jego stosowanie. Praca uczelni w czasie pandemii nie została zawieszona, stopniowo były znoszone kolejne ograniczenia i przywracano bieżącą działalność. Uczelnie zmuszone zostały do szybkiego wypracowania nowych rozwiązań, które umożliwiały prowadzenie kształcenia i bieżącą pracę uczelni w zdalnej formie przy zachowaniu wymagań wynikających z rozporządzeń MNiSW i wymagań sanitarnych. Celem opracowania jest przedstawienie wprowadzonych w roku akademickim 2019-2020 rozwiązań ustawowych i wykonawczych oraz ocena ich realizacji i skuteczności w kontekście transformacji cyfrowej. W tekście, weryfikowana jest teza, że przepisy prawne umożliwiają realizację statutowych celów uczelni, a ich ewolucja i stosowanie są adekwatne do sytuacji i zagrożeń. W artykule wykazano ponadto, że funkcjonowanie uczelni wymagało jednocześnie gruntownej zmiany w organizacji pracy, w zakresie: procesu kształcenia, weryfikacji efektów kształcenia i prowadzenia dokumentacji przebiegu studiów w postaci elektronicznej. Uczelnie musiały dokonać transformacji cyfrowej. Rozwiązania elektroniczne wymagały zabezpieczenia odpowiedniego sprzętu komputerowego oraz infrastruktury telekomunikacyjnej. Wymagało to zarówno od studentów jak i pracowników uczelni nabycia nowych kompetencji cyfrowych. Czas ten z całą pewnością nie jest stracony a część rozwiązań wprowadzonych w czasie pandemii będzie prawdopodobnie wykorzystywana również po jej ustaniu. Zmiany jakie zaistniały w czasie pandemii ukazały zapotrzebowanie na nowe kompetencje. Szansą i zadaniem dla uczelni jest bowiem rozwijanie dalszych kompetencji cyfrowych pracowników uczelni i studentów.

Bibliografia

Gaebel M., Kupriyanova V., Morais R., Colucci E., E-learning in European Higher Education Institutions November 2014, Results of a mapping survey conducted in October-December 2013, s. 29.

Monarcha-Matlak A., E-learning w administracji publicznej, [w:] G. Szpor, W. Wiewiórowski (Eds.) Internet. Prawno-informatyczne problemy sieci, portali i e-usług, C.H. Beck, 2012, s. 374.

Szpor G., Jawność i jej ograniczenia. T.1 Idee i pojęcia. Wyd. C. H. Beck, Warszawa 2016, s. 125-129.

(Tarcza 1.0) Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2020 poz. 568 ze zm.).

(Tarcza 2.0) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-21 (Dz.U. 2020 poz. 695 ze zm.).

(Tarcza 4.0) Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. 2020, poz. 1086 ze zm.).

Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. z dnia 9.12.2019 r. Dz.U. z 2020 r. poz. 85, ze zm.).

Ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. poz. 1669 oraz z 2019 r. poz. 39 i 534).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. 2020, poz. 433).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r. w sprawie studiów (Dz.U. 2018, poz. 1861, ze zm.).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie studiów (Dz.U. 2020, poz. 420).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie studiów (Dz. U. 2020, poz. 8535 ).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 sierpnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie studiów (Dz.U. 2020, poz. 1411).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 29 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie studiów (Dz.U. 2020, poz. 1679).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 405).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 455 ze zm.).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 511 ze zm.).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 528)

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 643)

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 24 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 741).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 kwietnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania korporacji uczonych i jednostek naukowych Polskiej Akademii Nauk w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 759)

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 861).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania korporacji uczonych i jednostek naukowych Polskiej Akademii Nauk w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 863)

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 21 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 911).

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 21 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 912)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych (Dz.U. 2020 r. poz. 406 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych (Dz.U. 2020, poz.475).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 515).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 574).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 645).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 877).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 917).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 1833).

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz.U. 2020 r. poz. 404)

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz. U. 2020, poz. 524).

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 kwietnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz. U. 2020 r. poz. 640 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz. U. 2020, poz. 745 ze zm.).

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz.U.2020, poz. 915 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej z powodu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 (Dz.U.2020, poz. 1119).

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 października 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020, poz. 1828).

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020 r. poz. 403 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020 r. poz. 516 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020 r. poz. 584)

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 kwietnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020 r. poz. 641 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 24 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 746)

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 15 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 874)

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 22 maja 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2020 r. poz. 919 ze zm.).

Rozporządzenie Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu z dnia 16 października 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020, poz. 1832).

Decyzja Nr 4/2020 Prorektora ds. Studenckich i Kształcenia Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie prowadzenia zdalnych form kształcenia w trakcie czasowego ograniczenia funkcjonowania UKSW w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.