ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM A WYBRANE PROGRAMY WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ W UNIJNEJ PERSPEKTYWIE FINANSOWEJ 2021-2027
Słowa kluczowe:
współpraca transgraniczna, Interreg, bezpieczeństwo, UE
Abstrakt
Programy współpracy transgranicznej wpierają procesy rozwojowe, przyczyniając się do poprawy jakości życia mieszkańców regionów przygranicznych. Celem artykułu jest zbadanie w jakim zakresie wybrane programy współpracy transgranicznej Interrerg: NEXT Polska-Ukraina oraz Polska-Słowacja, wdrażane w Polsce w perspektywie finansowej 2021-2027, mogą wspierać zarządzanie kryzysowe. Przeprowadzone analizy posłużyły weryfikacji hipotez: 1) przedsięwzięcia związane z zarządzaniem kryzysowym zajmują istotne miejsce, przy czym większy nacisk jest kładziony w ramach programów wdrażanych wzdłuż zewnętrznej granicy UE oraz 2) przedsięwzięcia te są możliwe do sfinansowania zarówno przez pomioty administracji publicznej, jak i podmioty sektora pozarządowego. Analizy potwierdziły, że działania związane z zarządzaniem kryzysowym są możliwe do sfinansowania w ramach wielu obszarów tematycznych. Istnieją jednak pewne różnice wynikające z ich realizacji
wzdłuż zewnętrznej lub wewnętrznej granicy UE.
Bibliografia
PIŚMIENNICTWO
LITERATURE
Baran E., Możliwości rozwoju pogranicza polsko-słowackiego, „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy”
2015, nr 43.
Barszcz A. M., Współpraca transgraniczna w Unii Europejskiej w aspekcie bezpieczeństwa, „Studia Bezpieczeństwa
Narodowego” 2013, nr 3.
Buczek-Kowalik M., Mitura T., Cross-border cooperation on the Polish-Slovak borderland - examples of joint tourism
initiatives, „Folia Geographica” 2018, nr 60(2).
Dołzbłasz S., Raczyk A., Projekty współpracy transgranicznej na zewnętrznych i wewnętrznych granicach Unii
Europejskiej – przykład Polski, „Studia Regionalne i Lokalne” 2011, nr 3(45).
Dołzbłasz S., Sieci współpracy transgranicznej na pograniczach Polski, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i
Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego 40, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
Wrocław 2017.
Gierszewski J., Bezpieczeństwo społeczne jako dziedzina bezpieczeństwa narodowego, „Historia i Polityka” 2018,
nr 23(30), http://dx.doi.org/10.12775/HiP.2018.002.
Gwardyński R., Zarządzanie bezpieczeństwem w kontekście bezpieczeństwa państwa, „Zeszyty Naukowe
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2019, nr 4(33).
Jakubowski A., Bronisz U., Miszczuk A., Polityka spójności oraz Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa
jako narzędzia wsparcia współpracy transgranicznej na wewnętrznych i zewnętrznych granicach Unii
Europejskiej, „Roczniki Nauk Społecznych” 2017, tom 9(45), nr 3.
Jastrzębska W., Rola euroregionów i współpracy transgranicznej w procesie integracji europejskiej, [w:] Spójność
ekonomiczna a modernizacja regionów transgranicznych, red. M.G. Woźniak, Wydawnictwo
Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
Kawałko B., Wybrane problemy polsko-ukraińskiej współpracy transgranicznej, „Barometr Regionalny. Analizy i
prognozy” 2011, nr 2 (24),
Kawałko B., Wyzwania rozwojowe pogranicza polsko-ukraińskiego - w świetle dokumentów strategicznych, [w:]
Wyzwania rozwojowe pogranicza polsko-ukraińskiego, red. A. Miszczuk, NORBERTINUM, Lublin 2017.
Klepner T., Współpraca transgraniczna państw Grupy Wyszehradzkiej na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa granic,
„Poliarchia” 2014, nr 1 (02).
Liwo M., Współpraca transgraniczna Unii Europejskiej jako przejaw integracji narodów w zapewnieniu poczucia
bezpieczeństwa, „Przegląd Prawa Publicznego” 2013, nr 7.
20
Makowiecka M., Atrakcyjność inwestycyjna obszarów przygranicznych Polski i Słowacji, „Studia Ekonomiczne.
Gospodarka, Społeczeństwo, Środowisko” 2019, nr 2(4).
Meszyński K., Romanowski R., Zarządzanie bezpieczeństwem państwa na szczeblu administracji rządowej w
obszarze kompetencji ministra rolnictwa i rozwoju wsi dotyczących obronności, „Wiedza Obronna” 2022,
vol. 278, nr 1, https://doi.org/10.34752/2022-j278.
Mierosławska A., Czynniki aktywizujące i hamujące rozwój współpracy transgranicznej, „Samorząd Terytorialny”
2004, nr 3.
Murzyn D., Innowacyjność w programach współpracy transgranicznej realizowanych przy udziale polityki spójności
UE w Polsce, [w:] Wyzwania polityki regionalnej w aspekcie rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów
transgranicznych, red. K. Świerczewska-Pietras, M. Pyra, Tom I, Wydawnictwo Akademii Bialskiej Nauk
Stosowanych im. Jana Pawła II, Bielsko-Biała 2015.
Pieniążek A., Cross-border cooperation in selected Carpathian countries, "Rocznik Instytutu Europy Środkowo
Wschodniej” 20(2022), z. 1, https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.1.8.
Pieniążek A., Measures to increase the effectiveness of crisis prevention under the Cross-Border Cooperation
Programme Poland-Belarus-Ukraine, [w:] Security in crisis situations in the border regions of Poland and
Ukraine. Scientific papers of the international scientific conference, red. L. Buller, Bonus Liber Sp. z o.o.,
Lublin 2022.
Pochwała J., Mechanizm i obszary wsparcia rozwoju współpracy transgranicznej oraz ochrony dziedzictwa i
krajobrazu kulturowego w ramach programu Interreg Polska-Słowacja, „Seminare. Poszukiwania
naukowe” 2020, tom 41, nr 3.
Skrabacz A., Organizacje pozarządowe w bezpieczeństwie narodowym Polski, Departament Wychowania i Promocji
Obronności Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 2006.
S
́lusarz G., Potrzeby i możliwości rozwoju współpracy transgranicznej na przykładzie Podkarpacia, [w:] Spójność
społeczno-ekonomiczna a modernizacja regionów transgranicznych, red. M. G. Woźniak, Wydawnictwo
Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
Tyrawa D., Współpraca transgraniczna jednostek samorządu terytorialnego w systemie polskiej administracji
publicznej, [w:] Wybrane aspekty współpracy transgranicznej polskich samorządów w kontekście
przemian prawa Unii Europejskiej, red. M. Ganczar, I. M. Wieczorek, Wydawnictwo Naukowe Doktrina,
Łódź 2016.
Wieczorek I., Głąb A., Zadania administracji samorządowej w zakresie współpracy transgranicznej, [w:] Wybrane
aspekty współpracy transgranicznej polskich samorządów w kontekście przemian prawa Unii Europejskiej,
red. I. M. Wieczorek, M. Ganczar, Wydawnictwo Naukowe Doktrina, Łódź 2016.
Wytrążek W., Współpraca transgraniczna w dziedzinie kultury, [w:] Wybrane aspekty współpracy transgranicznej
polskich samorządów w kontekście przemian prawa Unii Europejskiej, red. M. Ganczar, I. M. Wieczorek,
Wydawnictwo Naukowe Doktrina, Łódź 2016.
Żęgota K., Transgraniczne wyzwania bezpieczeństwa–doświadczenia pogranicza polsko-rosyjskiego i litewsko
rosyjskiego, „Przegląd Geopolityczny” 2023, nr 45.
21
Żukowska I., Turystyka jako czynnik rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”
2017, nr 18(8.3).
ŹRÓDŁA
SOURCES
Europejska konwencja ramowa o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi,
sporządzonej w Madrycie 21 maja 1980 r. (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 287).
Europortal, K. Schwarz, Europejska Współpraca Terytorialna, https://www.europarl.europa.eu, (dostęp:
12.01.2024).
Komisja Europejska, Komisja zawiesza współpracę transgraniczną i transnarodową z Rosją i Białorusią,
https://ec.europa.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej
Polskiej, https://www.prezydent.pl, (dostęp: 12.01.2024)
Serwis Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, Polska
Słowacja, https://www.ewt.gov.pl, (dostęp: 12.01.2024).
Serwis Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, Program
Interreg Polska-Słowacja 2021-2027, https://www.ewt.gov.pl, (dostęp: 12.01.2024).
Serwis Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, Programy
Interreg 2021-2027 – podstawowe informacje, https://www.ewt.gov.pl, (dostęp: 12.01.2024).
Serwis Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, KE zatwierdziła
programy Interreg z Ukrainą i Brandenburgią 2021-2027, https://www.ewt.gov.pl, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg NEXT Polska-Ukraina 2021-2027, O programie, https://pl-ua.eu, (dostęp:
12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg NEXT Polska-Ukraina 2021-2027, Programme Manual Regular projects.
Part 1 – application, 2023, https://pl-ua.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg NEXT Polska-Ukraina 2021-2027, Program Polska-Ukraina z nowym
budżetem!, https://pl-ua.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg NEXT Polska-Ukraina 2021-2027, Interreg A NEXT Poland-Ukraine,
https://pl-ua.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027, Informacja o złożonych wnioskach o
dofinansowanie w trybie konkurencyjnym, https://pl.plsk.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027, Podręcznik Programu Interreg Polska-Słowacja
2021-2027, https://pl.plsk.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027, Program współpracy transgranicznej Interreg
Polska-Słowacja 2021-2027, https://pl.plsk.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzadzaniu kryzysowym (Dz. U. 2007 Nr 89 poz. 590).
LITERATURE
Baran E., Możliwości rozwoju pogranicza polsko-słowackiego, „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy”
2015, nr 43.
Barszcz A. M., Współpraca transgraniczna w Unii Europejskiej w aspekcie bezpieczeństwa, „Studia Bezpieczeństwa
Narodowego” 2013, nr 3.
Buczek-Kowalik M., Mitura T., Cross-border cooperation on the Polish-Slovak borderland - examples of joint tourism
initiatives, „Folia Geographica” 2018, nr 60(2).
Dołzbłasz S., Raczyk A., Projekty współpracy transgranicznej na zewnętrznych i wewnętrznych granicach Unii
Europejskiej – przykład Polski, „Studia Regionalne i Lokalne” 2011, nr 3(45).
Dołzbłasz S., Sieci współpracy transgranicznej na pograniczach Polski, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i
Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego 40, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
Wrocław 2017.
Gierszewski J., Bezpieczeństwo społeczne jako dziedzina bezpieczeństwa narodowego, „Historia i Polityka” 2018,
nr 23(30), http://dx.doi.org/10.12775/HiP.2018.002.
Gwardyński R., Zarządzanie bezpieczeństwem w kontekście bezpieczeństwa państwa, „Zeszyty Naukowe
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2019, nr 4(33).
Jakubowski A., Bronisz U., Miszczuk A., Polityka spójności oraz Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa
jako narzędzia wsparcia współpracy transgranicznej na wewnętrznych i zewnętrznych granicach Unii
Europejskiej, „Roczniki Nauk Społecznych” 2017, tom 9(45), nr 3.
Jastrzębska W., Rola euroregionów i współpracy transgranicznej w procesie integracji europejskiej, [w:] Spójność
ekonomiczna a modernizacja regionów transgranicznych, red. M.G. Woźniak, Wydawnictwo
Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
Kawałko B., Wybrane problemy polsko-ukraińskiej współpracy transgranicznej, „Barometr Regionalny. Analizy i
prognozy” 2011, nr 2 (24),
Kawałko B., Wyzwania rozwojowe pogranicza polsko-ukraińskiego - w świetle dokumentów strategicznych, [w:]
Wyzwania rozwojowe pogranicza polsko-ukraińskiego, red. A. Miszczuk, NORBERTINUM, Lublin 2017.
Klepner T., Współpraca transgraniczna państw Grupy Wyszehradzkiej na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa granic,
„Poliarchia” 2014, nr 1 (02).
Liwo M., Współpraca transgraniczna Unii Europejskiej jako przejaw integracji narodów w zapewnieniu poczucia
bezpieczeństwa, „Przegląd Prawa Publicznego” 2013, nr 7.
20
Makowiecka M., Atrakcyjność inwestycyjna obszarów przygranicznych Polski i Słowacji, „Studia Ekonomiczne.
Gospodarka, Społeczeństwo, Środowisko” 2019, nr 2(4).
Meszyński K., Romanowski R., Zarządzanie bezpieczeństwem państwa na szczeblu administracji rządowej w
obszarze kompetencji ministra rolnictwa i rozwoju wsi dotyczących obronności, „Wiedza Obronna” 2022,
vol. 278, nr 1, https://doi.org/10.34752/2022-j278.
Mierosławska A., Czynniki aktywizujące i hamujące rozwój współpracy transgranicznej, „Samorząd Terytorialny”
2004, nr 3.
Murzyn D., Innowacyjność w programach współpracy transgranicznej realizowanych przy udziale polityki spójności
UE w Polsce, [w:] Wyzwania polityki regionalnej w aspekcie rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów
transgranicznych, red. K. Świerczewska-Pietras, M. Pyra, Tom I, Wydawnictwo Akademii Bialskiej Nauk
Stosowanych im. Jana Pawła II, Bielsko-Biała 2015.
Pieniążek A., Cross-border cooperation in selected Carpathian countries, "Rocznik Instytutu Europy Środkowo
Wschodniej” 20(2022), z. 1, https://doi.org/10.36874/RIESW.2022.1.8.
Pieniążek A., Measures to increase the effectiveness of crisis prevention under the Cross-Border Cooperation
Programme Poland-Belarus-Ukraine, [w:] Security in crisis situations in the border regions of Poland and
Ukraine. Scientific papers of the international scientific conference, red. L. Buller, Bonus Liber Sp. z o.o.,
Lublin 2022.
Pochwała J., Mechanizm i obszary wsparcia rozwoju współpracy transgranicznej oraz ochrony dziedzictwa i
krajobrazu kulturowego w ramach programu Interreg Polska-Słowacja, „Seminare. Poszukiwania
naukowe” 2020, tom 41, nr 3.
Skrabacz A., Organizacje pozarządowe w bezpieczeństwie narodowym Polski, Departament Wychowania i Promocji
Obronności Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 2006.
S
́lusarz G., Potrzeby i możliwości rozwoju współpracy transgranicznej na przykładzie Podkarpacia, [w:] Spójność
społeczno-ekonomiczna a modernizacja regionów transgranicznych, red. M. G. Woźniak, Wydawnictwo
Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
Tyrawa D., Współpraca transgraniczna jednostek samorządu terytorialnego w systemie polskiej administracji
publicznej, [w:] Wybrane aspekty współpracy transgranicznej polskich samorządów w kontekście
przemian prawa Unii Europejskiej, red. M. Ganczar, I. M. Wieczorek, Wydawnictwo Naukowe Doktrina,
Łódź 2016.
Wieczorek I., Głąb A., Zadania administracji samorządowej w zakresie współpracy transgranicznej, [w:] Wybrane
aspekty współpracy transgranicznej polskich samorządów w kontekście przemian prawa Unii Europejskiej,
red. I. M. Wieczorek, M. Ganczar, Wydawnictwo Naukowe Doktrina, Łódź 2016.
Wytrążek W., Współpraca transgraniczna w dziedzinie kultury, [w:] Wybrane aspekty współpracy transgranicznej
polskich samorządów w kontekście przemian prawa Unii Europejskiej, red. M. Ganczar, I. M. Wieczorek,
Wydawnictwo Naukowe Doktrina, Łódź 2016.
Żęgota K., Transgraniczne wyzwania bezpieczeństwa–doświadczenia pogranicza polsko-rosyjskiego i litewsko
rosyjskiego, „Przegląd Geopolityczny” 2023, nr 45.
21
Żukowska I., Turystyka jako czynnik rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”
2017, nr 18(8.3).
ŹRÓDŁA
SOURCES
Europejska konwencja ramowa o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi,
sporządzonej w Madrycie 21 maja 1980 r. (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 287).
Europortal, K. Schwarz, Europejska Współpraca Terytorialna, https://www.europarl.europa.eu, (dostęp:
12.01.2024).
Komisja Europejska, Komisja zawiesza współpracę transgraniczną i transnarodową z Rosją i Białorusią,
https://ec.europa.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej
Polskiej, https://www.prezydent.pl, (dostęp: 12.01.2024)
Serwis Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, Polska
Słowacja, https://www.ewt.gov.pl, (dostęp: 12.01.2024).
Serwis Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, Program
Interreg Polska-Słowacja 2021-2027, https://www.ewt.gov.pl, (dostęp: 12.01.2024).
Serwis Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, Programy
Interreg 2021-2027 – podstawowe informacje, https://www.ewt.gov.pl, (dostęp: 12.01.2024).
Serwis Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, KE zatwierdziła
programy Interreg z Ukrainą i Brandenburgią 2021-2027, https://www.ewt.gov.pl, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg NEXT Polska-Ukraina 2021-2027, O programie, https://pl-ua.eu, (dostęp:
12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg NEXT Polska-Ukraina 2021-2027, Programme Manual Regular projects.
Part 1 – application, 2023, https://pl-ua.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg NEXT Polska-Ukraina 2021-2027, Program Polska-Ukraina z nowym
budżetem!, https://pl-ua.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg NEXT Polska-Ukraina 2021-2027, Interreg A NEXT Poland-Ukraine,
https://pl-ua.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027, Informacja o złożonych wnioskach o
dofinansowanie w trybie konkurencyjnym, https://pl.plsk.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027, Podręcznik Programu Interreg Polska-Słowacja
2021-2027, https://pl.plsk.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Strona internetowa Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027, Program współpracy transgranicznej Interreg
Polska-Słowacja 2021-2027, https://pl.plsk.eu, (dostęp: 12.01.2024).
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzadzaniu kryzysowym (Dz. U. 2007 Nr 89 poz. 590).
Opublikowane
2024-08-15
Numer
Dział
Artykuły recenzowane
Copyright (c) 2024 Agnieszka Pieniążek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
