NOWE I PRZEŁOMOWE TECHNOLOGIE W BEZPIECZEŃSTWIE I OBRONNOŚCI – PRIORYTETY WYBORÓW
Słowa kluczowe:
nowe i przełomowe technologie, obronność i bezpieczeństwo, NATO, Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony UE, priorytetowe kierunki badań naukowych
Abstrakt
Dynamiczne zmiany w środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego, w tym toczące się konflikty zbrojne (Ukraina, Bliski Wschód) wskazują na rosnące znaczenie techniki wojskowej i technologii obronnych. Dotychczasowa, wyraźna przewaga technologiczna NATO maleje. Agresywna polityka Rosji oraz rosnąca potęga i aktywność militarna Chin, w połączeniu z dużym zbliżeniem stanowisk obu tych krajów, wskazują na nowe i poważne zagrożenie. Utrzymanie gotowości do przeciwstawienia się temu zagrożeniu wymaga rozwoju nowych i przełomowych technologii, które zapewniałyby przewagę w potencjalnym konflikcie. Problem ten ujawnił się z dużą siłą w ostatnim dziesięcioleciu. Bardzo duża liczba zidentyfikowanych innowacyjnych technologii i ich potencjalnych zastosowań w sferze bezpieczeństw oraz ograniczone zasoby pozwalające na jednoczesny rozwój wszystkich zmuszają do dokonywania wyborów i ustalania priorytetów. W artykule przedstawiono różne podejścia organizacji międzynarodowych (NATO, UE) i Polski do kwestii ukierunkowania badań naukowych w obszarze nowych i przełomowych technologii, mających największy potencjał i możliwości zastosowania w technice wojskowej. Zaprezentowane zostały również narzędzia realizacji przyjętych polityk oraz dotychczasowe wyniki tych działań.
Bibliografia
Albrycht I., Miejsce polski w ekosystemie innowacji technologicznych NATO, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2023, Nr 43, s. 81-107. https://doi.org/10.59800/bn/ 176739.
Brøgger T. E., A ‘Europe of defence’? The establishment of binding commitments and supranational governance in European security and defence, „Journal of European Integration” 2024, p. 1–20. https://doi.org/10.1080/07036337.2024.2379421.
Calcara A., One Step Back, Two Steps Forward: the EU, NATO and Emerging and Disruptive Technologies, „CSDS Policy brief”, n° 2023/07 - https://www.brussels-school.be/sites/default/files/CSDS%20Policy%20brief_2307_0.pdf.
Chin W., Technology, War and the State: Past, Present and Future, „International Affairs” 2019, Vol. 95, No 4, p. 765–783. https://doi.org/10.1093/ia/iiz106.
Chmielewski M., Technologie przełomowe w budowaniu odporności państwa, praca końcowa Podyplomowych Studiów Polityki Obronnej, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa 2022.
Chłoń T., Dokąd zmierza NATO? Sojusz Północnoatlantycki, Europa i Polska w świetle decyzji szczytu NATO w Madrycie 29–30 czerwca 2022 r., „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2022, nr 1, s 15-49. https://doi.org/10.48269/2451-0610-ksm-2022-1-001.
Chojnowski L., Banasik M., Koncepcja Strategiczna NATO 2022. Koncepcja przełomu czy kontynuacji?, „Colloquium” 2023, Nr 3(51), s.189-204. http://doi.org/10.34813/33coll2023.
Csernatoni R., Martins B.O., Disruptive Technologies for Security and Defence: Temporality, Performativity and Imagination, „Geopolitics” 2023, vol. 29(3), s. 849–872. https://doi.org/10.1080/14650045.2023.2224235.
Doicariu D., Emerging and disruptive technology trends in defense and security, „Journal of.Defense Resource Management” 2023, Vol.14, Issue 2, p.33-44.
Domecq J., Coherence and focus on capability priorities: why EDA’s role in CARD, PESCO and EDF matters. Real Instituto Elcano, ARI 2018, No 54.
Farinha J., Vesnic Alujevic L., Alvarenga A., Polvora A., Everybody is looking into the future! – A literature review of reports on emerging technologies and disruptive innovation, European Commission: Joint Research Centre, Publications Office of the European Union, Luxemburg 2023, https://data.europa.eu/doi/10.2760/144730.
Fryc M. M., Nowoczesne technologie kształtujące rozwój sił zbrojnych i ich operacyjne użycie do 2039 roku, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2023, nr 42(1), s. 165-192. https://doi.org/10.59800/bn/170903.
Haroche P., Supranationalism strikes back: a neofunctionalist account of the European Defence Fund, „Journal of European Public Policy” 2019, vol. 27(6), 853–872. https://doi.org/10.1080/13501763.2019.1609570
Ilinca D., Disruptive Technologies in the Context of European Defence Cooperation, Romanian Military Thinking, International Scientific Conference Proceedings, Bucharest 2022, p. 204-221. https://doi.org/10.55535/RMT.2022.4.12.
Ince A.N., NATO’s Science Programme and the Committee on the Challenges of Modern Society - International Collaboration in Technoscience, „Journal of International Affairs” 1999, vol. IV, No 1.
Lele A., Disruptive Technologies for the Militaries and Security, Springer 2019.
Łukawski R. K., Nowoczesne technologie a modernizacja Sił Zbrojnych RP, „Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe” 2017, nr 4 (46), s. 5-13.
Matyushok V., Krasavina V., Berezin A., Sendra García J., The global economy in technological transformation conditions: A review of modern trends, „Economic Research” 2021, No 34:1, p. 1471-1497, https://doi.org/10.1080/1331677X.2020.1844030.
Mazurek K., Europejska ofensywa w obszarze obronności – EDF, PESCO i CARD. Program Bezpieczeństwo i Obronność, Fundacja im. Kazimierza Pułaskiego, Warszawa 2018, s. 7 - https://pulaski.pl/wp-content/uploads/2023/06/European_offensive_in_defense_sphere_EEDF_PESCO_and_CARD_PL.pdf.
Meissner J., Technologie kwantowe a bezpieczeństwo państwa, [w:] Zagrożenia i wyzwania bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni, M. Pomykała, I. Oleksiewicz (red.), Politechnika Rzeszowska 2024, s. 205-220
Miszczak K., „Strategiczny kompas” Unii Europejskiej. Większe bezpieczeństwo i skuteczniejsza obrona Unii Europejskiej – plan działań do 2030 r., „Politeja” 2024, Nr 1(88/1), s. 139-156. https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2024.88.1.09.
Mitkow S., Badania naukowe a bezpieczeństwo państwa, „Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego” 2014, s. 213-226.
Reding D.F., Lucia De A., Blanco A. M., Regan L. A., Bayliss D., Science & Technology Trends 2023-2043 Across the Physical, Biological, and Information Domains, Vol. 1: Overview, NATO Science & Technology Organization 2023;
Reding D.F., Lucia De A., Blanco A. M., Regan L. A., Bayliss D., Science & Technology Trends 2023-2043 Across the Physical, Biological, and Information Domains, Vol. 2: Analysis, NATO Science & Technology Organization 2023.
Reding D.F., Eaton J., Science and Technology Trends 2020-2040: Exploring the S&T Edge, Brussels, NATO Science and Technology Organization, Mar. 2020.
Sokołowski D., Cichocki M., Lessons learned and the recent achievements of a three-stage suborbital rocket production, „Safety & Defense” 2023, vol. 9, No 1, s. 47-57. https://doi.org/10.37105/sd.194.
Strąg M., Świderski W., Non-destructive inspection of military-designated composite materials with the use of Terahertz imaging, „Composite Structures” 2023, vol. 306, No. 116588. https://doi.org/10.1016/j.compstruct.2022.116588.
Terlikowski M., Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony: PESCO i EDF, czyli wreszcie przełom?, „Rocznik Strategiczny” 2017/2018, s. 62-88. https://doi.org/10.7366/2300265420172303.
Action Plan on synergies between civil, defence and space industries - https://www.eesc.europa.eu/pl/our-work/opinions-information-reports/opinions/action-plan-synergies-between-civil-defence-and-space-industries.
Albrycht I., Angelova G., Bellier B., Bonefeld-Dahl C., Chana D., Frincke D., Guerrero H., Khorasani K., Mattingley-Scott M., Noorma M., Seres S., Volpi A., NATO Advisory Group on Emerging and Disruptive Technologies. Annual Report 2021, Brussels 2022 - https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2022/7/pdf/220715-EDT-adv-grp-annual-report-2021.pdf.
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Rekomendacje do Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, 4 lipca 2024 r.
Decyzja Nr 2/DIn Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 stycznia 2023 r. w sprawie wprowadzenia do użytku służbowego w resorcie obrony narodowej dokumentu pt. „Priorytetowe kierunki badań naukowych w resorcie obrony narodowej na latach 2021–2035”.
Krajowy Program Badań. Założenia polityki naukowo – technicznej i innowacyjnej państwa - Załącznik do uchwały nr 164/2011 Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 2011 r.
NATO 2022 Strategic Concept, https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2022/6/pdf/290622-strategic-concept.pdf.
NATO’s innovation accelerator becomes operational and launches first challenges - https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_215792.htm - 19.06.2023.
NATO. Report of the Committee of Three. NATO. Dec. 1956, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_65237. html.
NATO. Brussels Summit Communiqué issued by NATO Heads of State and Government. NATO. June 14, 2021.
The 2023 EU Capability Development Plan Priorities. To be ready, EDA, Brussels 2023 - https://eda.europa.eu/docs/default-source/brochures/qu-03-23-421-en-n-web.pdf.
Strona internetowa: https://www.diana.nato.int.
Brøgger T. E., A ‘Europe of defence’? The establishment of binding commitments and supranational governance in European security and defence, „Journal of European Integration” 2024, p. 1–20. https://doi.org/10.1080/07036337.2024.2379421.
Calcara A., One Step Back, Two Steps Forward: the EU, NATO and Emerging and Disruptive Technologies, „CSDS Policy brief”, n° 2023/07 - https://www.brussels-school.be/sites/default/files/CSDS%20Policy%20brief_2307_0.pdf.
Chin W., Technology, War and the State: Past, Present and Future, „International Affairs” 2019, Vol. 95, No 4, p. 765–783. https://doi.org/10.1093/ia/iiz106.
Chmielewski M., Technologie przełomowe w budowaniu odporności państwa, praca końcowa Podyplomowych Studiów Polityki Obronnej, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa 2022.
Chłoń T., Dokąd zmierza NATO? Sojusz Północnoatlantycki, Europa i Polska w świetle decyzji szczytu NATO w Madrycie 29–30 czerwca 2022 r., „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2022, nr 1, s 15-49. https://doi.org/10.48269/2451-0610-ksm-2022-1-001.
Chojnowski L., Banasik M., Koncepcja Strategiczna NATO 2022. Koncepcja przełomu czy kontynuacji?, „Colloquium” 2023, Nr 3(51), s.189-204. http://doi.org/10.34813/33coll2023.
Csernatoni R., Martins B.O., Disruptive Technologies for Security and Defence: Temporality, Performativity and Imagination, „Geopolitics” 2023, vol. 29(3), s. 849–872. https://doi.org/10.1080/14650045.2023.2224235.
Doicariu D., Emerging and disruptive technology trends in defense and security, „Journal of.Defense Resource Management” 2023, Vol.14, Issue 2, p.33-44.
Domecq J., Coherence and focus on capability priorities: why EDA’s role in CARD, PESCO and EDF matters. Real Instituto Elcano, ARI 2018, No 54.
Farinha J., Vesnic Alujevic L., Alvarenga A., Polvora A., Everybody is looking into the future! – A literature review of reports on emerging technologies and disruptive innovation, European Commission: Joint Research Centre, Publications Office of the European Union, Luxemburg 2023, https://data.europa.eu/doi/10.2760/144730.
Fryc M. M., Nowoczesne technologie kształtujące rozwój sił zbrojnych i ich operacyjne użycie do 2039 roku, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2023, nr 42(1), s. 165-192. https://doi.org/10.59800/bn/170903.
Haroche P., Supranationalism strikes back: a neofunctionalist account of the European Defence Fund, „Journal of European Public Policy” 2019, vol. 27(6), 853–872. https://doi.org/10.1080/13501763.2019.1609570
Ilinca D., Disruptive Technologies in the Context of European Defence Cooperation, Romanian Military Thinking, International Scientific Conference Proceedings, Bucharest 2022, p. 204-221. https://doi.org/10.55535/RMT.2022.4.12.
Ince A.N., NATO’s Science Programme and the Committee on the Challenges of Modern Society - International Collaboration in Technoscience, „Journal of International Affairs” 1999, vol. IV, No 1.
Lele A., Disruptive Technologies for the Militaries and Security, Springer 2019.
Łukawski R. K., Nowoczesne technologie a modernizacja Sił Zbrojnych RP, „Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe” 2017, nr 4 (46), s. 5-13.
Matyushok V., Krasavina V., Berezin A., Sendra García J., The global economy in technological transformation conditions: A review of modern trends, „Economic Research” 2021, No 34:1, p. 1471-1497, https://doi.org/10.1080/1331677X.2020.1844030.
Mazurek K., Europejska ofensywa w obszarze obronności – EDF, PESCO i CARD. Program Bezpieczeństwo i Obronność, Fundacja im. Kazimierza Pułaskiego, Warszawa 2018, s. 7 - https://pulaski.pl/wp-content/uploads/2023/06/European_offensive_in_defense_sphere_EEDF_PESCO_and_CARD_PL.pdf.
Meissner J., Technologie kwantowe a bezpieczeństwo państwa, [w:] Zagrożenia i wyzwania bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni, M. Pomykała, I. Oleksiewicz (red.), Politechnika Rzeszowska 2024, s. 205-220
Miszczak K., „Strategiczny kompas” Unii Europejskiej. Większe bezpieczeństwo i skuteczniejsza obrona Unii Europejskiej – plan działań do 2030 r., „Politeja” 2024, Nr 1(88/1), s. 139-156. https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2024.88.1.09.
Mitkow S., Badania naukowe a bezpieczeństwo państwa, „Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego” 2014, s. 213-226.
Reding D.F., Lucia De A., Blanco A. M., Regan L. A., Bayliss D., Science & Technology Trends 2023-2043 Across the Physical, Biological, and Information Domains, Vol. 1: Overview, NATO Science & Technology Organization 2023;
Reding D.F., Lucia De A., Blanco A. M., Regan L. A., Bayliss D., Science & Technology Trends 2023-2043 Across the Physical, Biological, and Information Domains, Vol. 2: Analysis, NATO Science & Technology Organization 2023.
Reding D.F., Eaton J., Science and Technology Trends 2020-2040: Exploring the S&T Edge, Brussels, NATO Science and Technology Organization, Mar. 2020.
Sokołowski D., Cichocki M., Lessons learned and the recent achievements of a three-stage suborbital rocket production, „Safety & Defense” 2023, vol. 9, No 1, s. 47-57. https://doi.org/10.37105/sd.194.
Strąg M., Świderski W., Non-destructive inspection of military-designated composite materials with the use of Terahertz imaging, „Composite Structures” 2023, vol. 306, No. 116588. https://doi.org/10.1016/j.compstruct.2022.116588.
Terlikowski M., Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony: PESCO i EDF, czyli wreszcie przełom?, „Rocznik Strategiczny” 2017/2018, s. 62-88. https://doi.org/10.7366/2300265420172303.
Action Plan on synergies between civil, defence and space industries - https://www.eesc.europa.eu/pl/our-work/opinions-information-reports/opinions/action-plan-synergies-between-civil-defence-and-space-industries.
Albrycht I., Angelova G., Bellier B., Bonefeld-Dahl C., Chana D., Frincke D., Guerrero H., Khorasani K., Mattingley-Scott M., Noorma M., Seres S., Volpi A., NATO Advisory Group on Emerging and Disruptive Technologies. Annual Report 2021, Brussels 2022 - https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2022/7/pdf/220715-EDT-adv-grp-annual-report-2021.pdf.
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Rekomendacje do Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, 4 lipca 2024 r.
Decyzja Nr 2/DIn Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 stycznia 2023 r. w sprawie wprowadzenia do użytku służbowego w resorcie obrony narodowej dokumentu pt. „Priorytetowe kierunki badań naukowych w resorcie obrony narodowej na latach 2021–2035”.
Krajowy Program Badań. Założenia polityki naukowo – technicznej i innowacyjnej państwa - Załącznik do uchwały nr 164/2011 Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 2011 r.
NATO 2022 Strategic Concept, https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2022/6/pdf/290622-strategic-concept.pdf.
NATO’s innovation accelerator becomes operational and launches first challenges - https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_215792.htm - 19.06.2023.
NATO. Report of the Committee of Three. NATO. Dec. 1956, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_65237. html.
NATO. Brussels Summit Communiqué issued by NATO Heads of State and Government. NATO. June 14, 2021.
The 2023 EU Capability Development Plan Priorities. To be ready, EDA, Brussels 2023 - https://eda.europa.eu/docs/default-source/brochures/qu-03-23-421-en-n-web.pdf.
Strona internetowa: https://www.diana.nato.int.
Opublikowane
2024-12-31
Dział
Artykuły recenzowane
Copyright (c) 2024 Mieczysław Szlachta, Paweł Seklej, Andrzej Seń, Witold Jagiełło
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
