Yazidis: A difficult return to the homeland
Słowa kluczowe:
Irak, Jezydzi, Kodżo, ludobójstwo, Państwo Islamskie, Region Kurdystanu, Sindżar
Abstrakt
Po tragicznych wydarzeniach z 2014 roku, kiedy Jezydzi w Iraku zostali poddani niespotykanej brutalnej przemocy ze strony Islamskiego Państwa Iraku i Lewantu, tysiące z nich zmuszonych zostało do opuszczenia kluczowego dla ich tożsamości kulturowej i religijnej Sindżaru. W artykule dokonano analizy powrotu Jezydów do Sindżaru po wyzwoleniu regionu, z uwzględnieniem wyzwań związanych z odbudową infrastruktury, brakiem bezpieczeństwa oraz traumą społeczności. Opierając się na dostępnych raportach i danych humanitarnych, a także doniesieniach prasowych, artykuł odnosi się także do występujących problemów w odbudowie regionu. Wnioski wskazują, że występują znaczne trudności w stworzeniu Jezydom odpowiednich warunków do powrotu, a władze Iraku i Regionu Kurdystanu nie udzielają wystarczającego w tym zakresie wsparcia. Proces ten wymaga także większego wsparcia na poziomie międzynarodowym. Badanie podkreśla znaczenie długoterminowej pomocy humanitarnej i skutecznych działań politycznych w zapewnieniu trwałego pokoju i stabilności w regionie ważnym dla Jezydów.
Bibliografia
Asher-Schapiro A., Who Are the Yazidis, the Ancient, Persecuted Religious Minority Struggling to Survive in Iraq? National Geograghic, 11 sierpnia 2014, https://www.nationalgeographic.com/history/article/140809-iraq-yazidis-minority-isil-religion-history (dostęp: 22.04.2022).
Austin Holmes A., Syrian Yezidis under Four Regimes: Assad, Erdogan, ISIS and the YPG, Wilson Center, No. 37 l July 2020.
Cetorelli V., Ashraph S., A demographic documenation of ISIS’s attack on the Yazidi village of Kocho, LSE Middle East Centre Report, https://www.un.org/sexualviolenceinconflict/wp-content/uploads/2019/08/report/a-demographic-documentation-of-isiss-attack-on-the-yazidi-village-of-kocho/Cetorelli_Demographic _documentation _ISIS_attack.pdf (21.04.2022).
Desolation in Sinjar: Yazidis Struggle to Rebuild Amid Political Stalemate, Kurdistan 24, https://www.kurdistan24.net/en/story/395140 (dostęp: 28.10.2024).
Dziekan M., Arabowie. Słownik encyklopedyczny, Warszawa 2001.
Gharizi O., Struggle for Sinjar: Iraqis’ Views on Security in the Disputed District. Can the agreement Baghdad and Erbil inked last year respond to the needs and desires of Sinjar’s communities? United States Institute of Peace, 5 kwietnia 2021, https://www.usip.org/publications/2021/04/struggle-sinjar-iraqis-views-security-disputed-district (dostep: 24.04.2022).
https://www.al-monitor.com/originals/2022/02/turkish-attacks-stop-displaced-iraqi-yazidis-returning-home (dostęp: 24.04.2022).
In the weeks following, IS advanced towards the area of Shingal and the Iraqi Army and the Peshamarga retreated from Shingal, International Crisis Group, 20 luty 2018, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iraq/183-winning-post-isis-battle-iraq-sinjar (21.04.2022).
Iraqi Law No.8 of 2021 – Yazidi Female Survivors Law, https://assets.website-files.com/5eefcd5d2a1f37244289ffb6/62626edf82f9f7da97e46c95_2021%20Legal%20Instr%20Iraq%20Law%20No%208%20Yazidi%20Female%20Survivors%20Law%20EN.pdf (dostęp: 28.10.2024).
Iraq's Yazidis warn of ongoing threats from extremists, DW, 26 marca 2021, https://www.dw.com/en/iraq-yazidi-law-warning/a-56993162 (dostep: 24.04.2022).
Jameel R., The Iraqi and Kurdish Regional Government’s Sinjar Agreement: Consequences for U.S., Turkish, and Iranian Influence and Rebel Rivalries, The Jamestown Foundation, 17 grudnia 2020, Terrorism Monitor Volume: 18 Issue: 23, https://jamestown.org/program/the-iraqi-and-kurdish-regional-governments-sinjar-agreement-consequences-for-u-s-turkish-and-iranian-influence-and-rebel-rivalries/ (dostęp: 24.04.2022).
Jomma F., Kurdowie i Kurdystan, Gdańsk 2001.
Kaczor W., Ludobójstwo Jezydów w północno-zachodnim Iraku – aspekty prawne i kulturowe, Przegląd Geopolityczny, 36, https://przeglad.org/wp-content/uploads/2021/07/XXXVI-07-Kaczor.pdf (dostęp: 21 .04.2022).
Kikoler N., “OUR GENERATION IS GONE” The Islamic State’s Targeting of Iraqi Minorities in Ninewa, United States Holocaust Memorial Museum, Simon-Skjodt Center for the Prevention of Genocide, https://www.ushmm.org/m/pdfs/Iraq-Bearing-Witness-Report-111215.pdf (dostęp: 25.04.2022).
Kittleson S., Iraqi army boots PKK-linked leader’s statue from Sinjar, arrests fighters, Al-Monitor, 21 stycznia 2022, https://www.al-monitor.com/originals/2022/01/iraqi-army-boots-pkk-linked-leaders-statue-sinjar-arrests-fighters (dostęp: 24.04.2022).
Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 9 grudnia 1948 r., Dz.U. 1952 nr 2 poz. 9.
List z dnia 14 sierpnia 2017 roku Chargé d’affaires do Organizacji Narodów Zjednoczonych, https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n17/259/92/pdf/n1725992.pdf (dostęp: 25.10.2024).
Murad N., About the Genocide, NI, https://www.nadiasinitiative.org/the-genocide (dostęp: 24.10.2024).
Niemiecka prasa o kryzysie na granicy polsko-białoruskiej: „Polska sięga po wątpliwe metody”, DW, 1 października 2021, https://www.dw.com/pl/niemiecka-prasa-o-kryzysie-na-granicy-polsko-bia%C5%82oruskiej-polska-si%C4% 99ga-po-w%C4%85tpliwe-metody/a-59374435 (dostęp: 22.04.2022).
Rebuilding from the Yazidi Genocide. From Genocide to Justice, https://static1.squarespace. com/static/ 5e4ed852d5526563e04b189a /t/60feaf3ce721d57062d46bf5/1627303743508/ From+Genocide+to+Justcie _Booklet-compressed.pdf (dostęp: 24.04.2022).
Rezolucja RB ONZ 2379 z dnia 21 września 2017 r., https://documents.un.org/doc/undoc /gen/n17/ 296/25/pdf/n1729625.pdf (dostęp: 22.04.2022).
Salloum S., Yazidis as Victims of the Conflict Between Local and Regional Political Forces in the Middle East: An Interview with Khalil Jindy, Centre Francais de Recherche sur I’Irak, 4 września 2024, https://cfri-irak.com/en/article/yazidis-as-victims-of-the-conflict-between-local-and-regional-political-forces-in-the-middle-east-an-interview-with-khalil-jindy-2024-09-04 (dostęp: 25.10.2024
Schlick K., Yazidis still displaced in their own country, DW, 6 listopada 2021, https://www.dw.com/en/yazidis-still-displaced-in-their-own-country/a-59725928 (25.04.2022).
Seven years on: Rebuilding Sinjar, restoring dignit, https://medium.com/@UNDPArabic/seven-years-on-rebuilding-sinjar-restoring-dignity-e516dc32c4de (dostęp: 28.10.2024).
Sewell A., Abdul-Zahra Q., Ten years on, many Yazidis uprooted by Islamic State onslaught struggle to find stable homes, 29 lipca 2024, https://www.ap.org/news-highlights/spotlights/2024/ten-years-on-many-yazidis-uprooted-by-islamic-state-onslaught-struggle-to-find-stable-homes/ (dostęp: 28.10.2024).
Sixth report of the Special Adviser and Head of the United Nations Investigative Team to Promote accountability for Crimes Committed by Da’esh/Islamic State in Iraq and the Levant, United Nations Security Council, 3 maja 2021, S/2021/419,https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N21/104/70/PDF/N2110470.pdf? OpenElement (dostęp: 22.04.2022).
Snell J., Baghdad, Erbil reach security, administrative agreement on Sinjar district, Al-Monitor, 13 października 2020, https://www.al-monitor.com/originals/2020/10/iraq-erbil-kurdistan-krg-baghdad-sinjar-nineveh-yazidis.html (dostęp: 24.04.2022).
Spyer TJ., Yazidi woman freed by IDF from Gaza reveals ISIS made them eat babies, The Jerusalem Post, 19 października 2024 r., https://www.jpost.com/middle-east/article-825066 (dostęp: 25.10.2024).
Syrian Democratic Forces rescue Yazidi woman held by ISIS during counterinsurgency operation, The Jerusalem Post, m7 lutego 2024 r., https://www.jpost.com/middle-east/isis-threat/article-785553 (dostęp: 25.10.2024).
There is no future in Sinjar without safety and agency, Yazda, 30 lipca 2024, https://irp.cdn-website.com/16670504/files/uploaded/Yazda_IOM-USAID-ZP_S1P2_SinjarSecurity_12072024_v28_EN.pdf (dostęp: 24.10.2024).
United Nations Investigative Team to Promote Accountability for Crimes Committed by ISIL (Da’esh) (Unitad), Damage and destruction of cultural heritage by ISIL (Da’esh) in Iraq, wrzesień 2024, https://www.unitad.un.org /sites/ www.unitad.un.org/files/20240914 _dch_public_final_2.pdf (dostęp: 22.10. 2024).
van Zoonen D. , Wirya K., The Yazidis Perceptions of Reconciliation and Conflict, Middle East Research Institute, Erbil 2017, https://www.usip.org/sites/default/files/Yazidis-Perceptions-of-Reconciliation-and-Conflict-Report.pdf (dostęp: 24.10.2024).
Wawrzyńczyk R., Prześladowania religijne irackich Jezydów przez Państwo Islamskie. Przyczyny, przebieg, odpowiedzialność wspólnoty międzynarodowej za ukaranie sprawców, Studia z prawa wyznaniowego, Tom 21-2018, https://repozytorium.kul.pl/server/api/ core/bitstreams/736d3c4c-d0ad-495c-abf5-cd502bee 28bc/content (dostęp: 25.10.2024).
Winning the Post-ISIS Battle for Iraq in Sinjar, International Crisis Group, REPORT 183 / MIDDLE EAST & NORTH AFRICA 20 FEBRUARY 2018, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iraq/183-winning-post-isis-battle-iraq-sinjar (22.04.2022).
Yazidi genocide: IS member found guilty in German landmark trial, BBC News, 30 listopada 2021, https://www.bbc.com/news/world-europe-59474616 (dostęp: 22.04.2022).
Yazidis denounce Iraqi government’s funding allocations, demand fair share to rebuild Sinjar, MedyaNews, 30 lipca 2023, https://medyanews.net/yazidis-denounce-iraqi-governments-funding-allocations-demand-fair-share-to-rebuild-sinjar/ (dostęp: 28.10.2024).
Austin Holmes A., Syrian Yezidis under Four Regimes: Assad, Erdogan, ISIS and the YPG, Wilson Center, No. 37 l July 2020.
Cetorelli V., Ashraph S., A demographic documenation of ISIS’s attack on the Yazidi village of Kocho, LSE Middle East Centre Report, https://www.un.org/sexualviolenceinconflict/wp-content/uploads/2019/08/report/a-demographic-documentation-of-isiss-attack-on-the-yazidi-village-of-kocho/Cetorelli_Demographic _documentation _ISIS_attack.pdf (21.04.2022).
Desolation in Sinjar: Yazidis Struggle to Rebuild Amid Political Stalemate, Kurdistan 24, https://www.kurdistan24.net/en/story/395140 (dostęp: 28.10.2024).
Dziekan M., Arabowie. Słownik encyklopedyczny, Warszawa 2001.
Gharizi O., Struggle for Sinjar: Iraqis’ Views on Security in the Disputed District. Can the agreement Baghdad and Erbil inked last year respond to the needs and desires of Sinjar’s communities? United States Institute of Peace, 5 kwietnia 2021, https://www.usip.org/publications/2021/04/struggle-sinjar-iraqis-views-security-disputed-district (dostep: 24.04.2022).
https://www.al-monitor.com/originals/2022/02/turkish-attacks-stop-displaced-iraqi-yazidis-returning-home (dostęp: 24.04.2022).
In the weeks following, IS advanced towards the area of Shingal and the Iraqi Army and the Peshamarga retreated from Shingal, International Crisis Group, 20 luty 2018, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iraq/183-winning-post-isis-battle-iraq-sinjar (21.04.2022).
Iraqi Law No.8 of 2021 – Yazidi Female Survivors Law, https://assets.website-files.com/5eefcd5d2a1f37244289ffb6/62626edf82f9f7da97e46c95_2021%20Legal%20Instr%20Iraq%20Law%20No%208%20Yazidi%20Female%20Survivors%20Law%20EN.pdf (dostęp: 28.10.2024).
Iraq's Yazidis warn of ongoing threats from extremists, DW, 26 marca 2021, https://www.dw.com/en/iraq-yazidi-law-warning/a-56993162 (dostep: 24.04.2022).
Jameel R., The Iraqi and Kurdish Regional Government’s Sinjar Agreement: Consequences for U.S., Turkish, and Iranian Influence and Rebel Rivalries, The Jamestown Foundation, 17 grudnia 2020, Terrorism Monitor Volume: 18 Issue: 23, https://jamestown.org/program/the-iraqi-and-kurdish-regional-governments-sinjar-agreement-consequences-for-u-s-turkish-and-iranian-influence-and-rebel-rivalries/ (dostęp: 24.04.2022).
Jomma F., Kurdowie i Kurdystan, Gdańsk 2001.
Kaczor W., Ludobójstwo Jezydów w północno-zachodnim Iraku – aspekty prawne i kulturowe, Przegląd Geopolityczny, 36, https://przeglad.org/wp-content/uploads/2021/07/XXXVI-07-Kaczor.pdf (dostęp: 21 .04.2022).
Kikoler N., “OUR GENERATION IS GONE” The Islamic State’s Targeting of Iraqi Minorities in Ninewa, United States Holocaust Memorial Museum, Simon-Skjodt Center for the Prevention of Genocide, https://www.ushmm.org/m/pdfs/Iraq-Bearing-Witness-Report-111215.pdf (dostęp: 25.04.2022).
Kittleson S., Iraqi army boots PKK-linked leader’s statue from Sinjar, arrests fighters, Al-Monitor, 21 stycznia 2022, https://www.al-monitor.com/originals/2022/01/iraqi-army-boots-pkk-linked-leaders-statue-sinjar-arrests-fighters (dostęp: 24.04.2022).
Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 9 grudnia 1948 r., Dz.U. 1952 nr 2 poz. 9.
List z dnia 14 sierpnia 2017 roku Chargé d’affaires do Organizacji Narodów Zjednoczonych, https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n17/259/92/pdf/n1725992.pdf (dostęp: 25.10.2024).
Murad N., About the Genocide, NI, https://www.nadiasinitiative.org/the-genocide (dostęp: 24.10.2024).
Niemiecka prasa o kryzysie na granicy polsko-białoruskiej: „Polska sięga po wątpliwe metody”, DW, 1 października 2021, https://www.dw.com/pl/niemiecka-prasa-o-kryzysie-na-granicy-polsko-bia%C5%82oruskiej-polska-si%C4% 99ga-po-w%C4%85tpliwe-metody/a-59374435 (dostęp: 22.04.2022).
Rebuilding from the Yazidi Genocide. From Genocide to Justice, https://static1.squarespace. com/static/ 5e4ed852d5526563e04b189a /t/60feaf3ce721d57062d46bf5/1627303743508/ From+Genocide+to+Justcie _Booklet-compressed.pdf (dostęp: 24.04.2022).
Rezolucja RB ONZ 2379 z dnia 21 września 2017 r., https://documents.un.org/doc/undoc /gen/n17/ 296/25/pdf/n1729625.pdf (dostęp: 22.04.2022).
Salloum S., Yazidis as Victims of the Conflict Between Local and Regional Political Forces in the Middle East: An Interview with Khalil Jindy, Centre Francais de Recherche sur I’Irak, 4 września 2024, https://cfri-irak.com/en/article/yazidis-as-victims-of-the-conflict-between-local-and-regional-political-forces-in-the-middle-east-an-interview-with-khalil-jindy-2024-09-04 (dostęp: 25.10.2024
Schlick K., Yazidis still displaced in their own country, DW, 6 listopada 2021, https://www.dw.com/en/yazidis-still-displaced-in-their-own-country/a-59725928 (25.04.2022).
Seven years on: Rebuilding Sinjar, restoring dignit, https://medium.com/@UNDPArabic/seven-years-on-rebuilding-sinjar-restoring-dignity-e516dc32c4de (dostęp: 28.10.2024).
Sewell A., Abdul-Zahra Q., Ten years on, many Yazidis uprooted by Islamic State onslaught struggle to find stable homes, 29 lipca 2024, https://www.ap.org/news-highlights/spotlights/2024/ten-years-on-many-yazidis-uprooted-by-islamic-state-onslaught-struggle-to-find-stable-homes/ (dostęp: 28.10.2024).
Sixth report of the Special Adviser and Head of the United Nations Investigative Team to Promote accountability for Crimes Committed by Da’esh/Islamic State in Iraq and the Levant, United Nations Security Council, 3 maja 2021, S/2021/419,https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N21/104/70/PDF/N2110470.pdf? OpenElement (dostęp: 22.04.2022).
Snell J., Baghdad, Erbil reach security, administrative agreement on Sinjar district, Al-Monitor, 13 października 2020, https://www.al-monitor.com/originals/2020/10/iraq-erbil-kurdistan-krg-baghdad-sinjar-nineveh-yazidis.html (dostęp: 24.04.2022).
Spyer TJ., Yazidi woman freed by IDF from Gaza reveals ISIS made them eat babies, The Jerusalem Post, 19 października 2024 r., https://www.jpost.com/middle-east/article-825066 (dostęp: 25.10.2024).
Syrian Democratic Forces rescue Yazidi woman held by ISIS during counterinsurgency operation, The Jerusalem Post, m7 lutego 2024 r., https://www.jpost.com/middle-east/isis-threat/article-785553 (dostęp: 25.10.2024).
There is no future in Sinjar without safety and agency, Yazda, 30 lipca 2024, https://irp.cdn-website.com/16670504/files/uploaded/Yazda_IOM-USAID-ZP_S1P2_SinjarSecurity_12072024_v28_EN.pdf (dostęp: 24.10.2024).
United Nations Investigative Team to Promote Accountability for Crimes Committed by ISIL (Da’esh) (Unitad), Damage and destruction of cultural heritage by ISIL (Da’esh) in Iraq, wrzesień 2024, https://www.unitad.un.org /sites/ www.unitad.un.org/files/20240914 _dch_public_final_2.pdf (dostęp: 22.10. 2024).
van Zoonen D. , Wirya K., The Yazidis Perceptions of Reconciliation and Conflict, Middle East Research Institute, Erbil 2017, https://www.usip.org/sites/default/files/Yazidis-Perceptions-of-Reconciliation-and-Conflict-Report.pdf (dostęp: 24.10.2024).
Wawrzyńczyk R., Prześladowania religijne irackich Jezydów przez Państwo Islamskie. Przyczyny, przebieg, odpowiedzialność wspólnoty międzynarodowej za ukaranie sprawców, Studia z prawa wyznaniowego, Tom 21-2018, https://repozytorium.kul.pl/server/api/ core/bitstreams/736d3c4c-d0ad-495c-abf5-cd502bee 28bc/content (dostęp: 25.10.2024).
Winning the Post-ISIS Battle for Iraq in Sinjar, International Crisis Group, REPORT 183 / MIDDLE EAST & NORTH AFRICA 20 FEBRUARY 2018, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iraq/183-winning-post-isis-battle-iraq-sinjar (22.04.2022).
Yazidi genocide: IS member found guilty in German landmark trial, BBC News, 30 listopada 2021, https://www.bbc.com/news/world-europe-59474616 (dostęp: 22.04.2022).
Yazidis denounce Iraqi government’s funding allocations, demand fair share to rebuild Sinjar, MedyaNews, 30 lipca 2023, https://medyanews.net/yazidis-denounce-iraqi-governments-funding-allocations-demand-fair-share-to-rebuild-sinjar/ (dostęp: 28.10.2024).
Opublikowane
2025-03-31
Dział
Artykuły recenzowane
Copyright (c) 2025 Marek Adam Brylew
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
