Zasady funkcjonowania systemu wykrywania zagrożeń, ostrzegania, powiadamiania i alarmowania ludności o zagrożeniach
Abstrakt
Zagrożenia są stałym elementem rzeczywistości, ich wielorakość oraz ewolucyjny charakter wymagają
ciągłego efektywnego monitorowania, ujawniania i stosownego podejścia do nich. System wykrywania zagrożeń,
ostrzegania, powiadamiania i alarmowania o nich stanowi fundament realnych przygotowań ludności cywilnej
do zachowania się w trakcie niebezpieczeństwa. Bez ustawicznego monitoringu oraz klarownych, przejrzystych
(znanych) komunikatów ostrzegawczych i sygnałów alarmowania społeczeństwo nie jest w stanie zachować się tak,
by podjąć dalej adekwatne zachowania, by ustrzec się przed konsekwencjami rzeczywistych zagrożeń dla jego
egzystencji. Jasno określone zasady funkcjonowania systemu oraz oczekiwanej reakcji pozwolą na stosunkowo
szybkie i właściwe podjęcie zachowań w odpowiedzi na zaistniałe zagrożenia, a tym samym na możliwie najbardziej
efektywne reagowanie na nie. Kwestia ta stanowi istotne ogniwo ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, na
który to dokument polskie społeczeństwo oczekuje od maja 2009 roku. Ustawa ma niebawem wejść do polskiego
porządku prawnego, dlatego warto mówić o szczegółowych jej zapisach. Dotyczy bowiem zarówno zabezpieczenia
ludzi, zwierząt, mienia, środowiska w różnych stanach funkcjonowania państwa. Świadomość obywateli ma
kluczowe znaczenie. Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej nakłada obowiązek na organy ochrony ludności
dotyczący organizacji systemów monitorowania zagrożeń oraz powiadamiania, ostrzegania i alarmowania ludności
w przypadku wystąpienia zagrożeń. W kontekście poruszanego problemu (system wykrywania zagrożeń,
ostrzegania, powiadamiania i alarmowania o zagrożeniach) nie sposób nie podjąć rozważań wokół
znowelizowanego rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich
wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach. Dokument ten określa organizację i warunki
przygotowania oraz sposób funkcjonowania systemów obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania
i powiadamiania o skażeniach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz właściwość organów w tych sprawach.
Bibliografia
Buchalik, K., Śliwakowski, M., Zwierzyński, K., (2016). Wsparcie Centralnego Ośrodka Analizy Skażeń przez Instytut
Przemysłu Organicznego w zakresie doskonalenia systemu wykrywania skażeń i alarmowania [w:] Kot,
B., Barański, J. (red.), Funkcjonowanie Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania w świetle
aktualnych zagrożeń skażeniami, Warszawa: Centralny Ośrodek Analizy Skażeń, s. 236-249.
Harmata, W., (2022). Wykrywanie skażeń – nowe wyzwania, Biuletyn WAT, Vol. LXXI, Nr 4.
Krynojewski, F.R., (2012). Obrona cywilna Rzeczpospolitej Polskiej. Warszawa: Difin.
Michailiuk B., (2015). Funkcjonowanie budowli ochronnych w aspekcie ochrony ludności [w:] Kopczewski, M.,
Kurkiewicz, A., Mikołajczak, S. (red.), Paradygmaty badań nad bezpieczeństwem. Jednostki, grupy
i społeczeństwa, T. 2, Poznań: Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa.
Michailiuk, B., (2014). Miejsce Krajowego Systemu Skażeń i Alarmowania w Systemie Bezpieczeństwa
Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Kitler, W., Drabik, K., Szostek, I. (red. nauk.), System
Bezpieczeństwa Narodowego RP. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, s. 371-392.
Michailiuk, B., (2017). Ochrona ludności. Wybrane problemy. Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej.
Michailiuk, B., (2016). Ostrzeganie i prognozowanie o zaistniałych zagrożeniach dla ludności oraz o sposobach
postępowania na każdym etapie rozwoju sytuacji kryzysowej [w:] Sobolewski G., Majchrzak D., Sobejko
Z. (red. nauk.), Organy administracji publicznej i instytucje w zarządzaniu kryzysowym, Akademia
Obrony Narodowej, Warszawa 2016, s. 331-351.
Szczęśniak, M., (1976). Obrona cywilna na czas pokoju i wojny. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej.
Kleszcz, S., (2017). Rola krajowego systemu wykrywania skażeń i alarmowania w systemie obronnym państwa
w dobie aktualnych zagrożeń, Przegląd Nauk o Obronności, nr 4, s. 91-109.
Parapura, H., Kowalewski, M., Kowalczuk, B., (2011). Ostrzeganie i alarmowanie ludności w niebezpieczeństwie,
Telekomunikacja i Techniki Informacyjne, nr 1-2, s. 74-83.
Źródła / Sources
Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych
konfliktów zbrojnych (protokół I), Genewa, 8 czerwca 1977 r. (Dz.U. z 1992 r. Nr 41, poz. 175, załącznik).
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. z 2009 r. Nr 31
poz. 206 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 roku, poz. 1232 z późn. zm),
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. 2007 Nr 89, poz. 590 z późn. zm.).
Ustawa o ochronie ludności z dnia 31 sierpnia 2009 r. (projekt ustawy).
Ustawa o z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U.2022 poz.655).
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 października 2006 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń
i właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. z dnia 2006 r. Nr 191, poz. 1415).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 roku w sprawie systemów wykrywania skażeń
i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. z 2013, poz. 96).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 2024 roku w sprawie systemów wykrywania skażeń
i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. z 2024, poz. 290).
Zarządzenie nr 17/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 lipca 2013 r. w sprawie powołania Zespołu do spraw
funkcjonowania i doskonalenia jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania (Dz.
Urz. MON z 2013 r. poz. 193).
Plan współdziałania jednostek organizacyjnych wchodzących w skład jednolitego Krajowego Systemu
Wykrywania Skażeń i Alarmowania, MON, wersja 01.09.2021 r.
Copyright (c) 2025 Bogdan Michailiuk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
