COVERT ACTION VS AKIWNYJE MIEOPRIJATIJA. RYWALIZACJA CIA I KGB W ASPEKCIE TAJNYCH OPERACJI WYWIADU W OKRESIE ZIMNEJ WOJNY
DOI:
https://doi.org/10.34752/2022-h279Słowa kluczowe:
tajne operacje wywiadu, wywiad radziecki, wywiad amerykański, zimna wojna, CIA, KGBAbstrakt
W artykule przestawiono zmagania amerykańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA) i radzieckiego Komitet Bezpieczeństwa Państwowego (KGB) w aspekcie pozainformacyjnych operacji wywiadowczych w czasie zimnej wojny. Działanie te określane w Stanach Zjednoczonych jako „covert action”, a w Związku Radzieckim jako „akiwnyje mieoprijatija” polegały m.in. na wywieraniu wpływu na sytuację polityczną, ekonomiczną lub militarną innych państw, np. poprzez inspirowanie zamachów stanu, akcje paramilitarne, zabójstwa, szkolenie i finansowanie zbrojnych oddziałów, czy też stosowanie „czarnej” propagandy. Tajne operacje były skutecznym narzędziem w rękach CIA i KGA, mieszczącym się pomiędzy tradycyjną dyplomacją a otwartym konfliktem zbrojnym, choć jednocześnie były niezgodne z prawem międzynarodowym. Porównanie metod działania obu organizacji wywiadowczych w okresie zimnej wojny wskazuje, że stosowały one dość podobne środki w operacjach zagranicznych, natomiast istotnie różniły się, co do realizacji tajnych operacji w polityce wewnętrznej państwa.
Pobrania
Bibliografia
Anderson E.E., The security dilemma and Covert Action: The Truman years, „International Journal of Intelligence and CounterIntelligence” 1998, vol. 11, no. 4.
Pokaż w Google Scholar
Andrew Ch., Mitrochin W., Archiwum Mitrochina II: KGB i świat, Poznań 2018.
Pokaż w Google Scholar
Andrew Ch., O. Gordijewski, KGB, Warszawa 1997.
Pokaż w Google Scholar
Andrew Ch., Tylko dla oczu prezydenta, Warszawa 1998.
Pokaż w Google Scholar
Boesche R., Kautilya’s Arthasastra on War and Diplomacy in Ancient India, „The Journal of Military History” 2003, vol. 67, no. 1.
Pokaż w Google Scholar
Brantly A.F., Cyber Actions by State Actors: Motivation and Utility, „International Journal of Intelligence and CounterIntelligence” 2014, vol. 27, no. 3, s. 482.
Pokaż w Google Scholar
Currie J.T., Iran‐contra and congressional oversight of the CIA, „International Journal of Intelligence and CounterIntelligence” 1998, vol. 11, no. 2.
Pokaż w Google Scholar
Darczewska J., Żochowski P., Środki aktywne. Rosyjski towar eksportowy, „Punkt Widzenia” 2017, nr 64.
Pokaż w Google Scholar
Daugherty W.J., Executive Secrets: Covert Action and the Presidency, Lexington 2004.
Pokaż w Google Scholar
Falk R.A., CIA Covert Action and International Law, „Society” 1975, vol. 12, no. 3.
Pokaż w Google Scholar
Gleijeses P., The CIA’s paramilitary operations during the cold war: an assessment, „Cold War History” 2016, vol. 16, no 3.
Pokaż w Google Scholar
Inside the KGB, An interview with retired KGB Maj. Gen. Oleg Kalugin, https://web.archive.org/web/20070627183623/http://www3.cnn.com/SPECIALS/cold.war/episodes/21/interviews/kalugin/ [dostęp: 15.05.2021].
Pokaż w Google Scholar
Jensen III C.J., McElreath D.H., Graves M., Introduction to intelligence studies, New York–London 2018.
Pokaż w Google Scholar
Johnson L.K., On Drawing Covert a Bright Line Operations, „The American Journal of International Law” 1992, vol. 86, no. 2.
Pokaż w Google Scholar
Kamiński M.A., Ewolucja wywiadu jako instytucji państwa, Warszawa 2021.
Pokaż w Google Scholar
Kamiński M.A., Intelligence Sources in the Process of Collection of Information by the U.S. Intelligence Community, „Security Dimensions”, 2019, vol. 32, DOI: 10.5604/01.3001.0014.0988.
Pokaż w Google Scholar
Kamiński M.A., Kontrola tajnych operacji wywiadu przez Kongres Stanów Zjednoczonych Ameryki, „Przegląd Sejmowy”, 2020, t. 160, nr 5, DOI: 10.35467/sdq/121974.
Pokaż w Google Scholar
Kamiński M.A., Operation “Olympics Games." Cyber-sabotage, as a tool of American intelligence aimed to counteract the development of Iran's nuclear program., „Security and Defence Quarterly”, 2020, vol. 29, no 2, DOI: 10.35467/sdq/121974.
Pokaż w Google Scholar
Kautilya, The Arthasastra, t. 2, tł. na angielski R.P. Kangle, Delhi 2014.
Pokaż w Google Scholar
Korkuć M., Wybory 1947 – mit założycielski komunizmu, http://www.polska1918-89.pl/pdf/wybory-1947--mit-zalozycielski-komunizmu,5603.pdf [dostęp: 15.05.2021].
Pokaż w Google Scholar
Kretzmer D., Targeted Killing of Suspected Terrorists: Extra-Judicial Executions or Legitimate Means of Defence?, „The European Journal of International Law” 2005, vol. 16, no. 2.
Pokaż w Google Scholar
Krzykowski P.,, Rosyjska myśl strategiczna, „Świat Idei i Polityki”, 2021, t. XX, nr 2.
Pokaż w Google Scholar
Meyer J.T., Supervising The Pentagon: Covert Action and Traditional Military Activities in the War on Terror, „Administrative Law Review” 2016, vol. 59, no. 2.
Pokaż w Google Scholar
Minkina M., Wywiad w państwie współczesnym, Warszawa 2011.
Pokaż w Google Scholar
O’Brien K.A., Covert Action: The ‘Quiet Option’ in International Statecraft, w: Strategic Intelligence t. 3, Covert Action: Behind The Veils Of Secret Foreign Policy, Johnson, Loch K. (ed), Westport, Connecticut, London 2007.
Pokaż w Google Scholar
Pacek B., Wojna hybrydowa na Ukrainie, Warszawa 2018.
Pokaż w Google Scholar
Richelson J.T., The U.S. Intelligence Community, New York–London 2018.
Pokaż w Google Scholar
Sanchez E.J., Intelligence Collection, Covert Operations, and International Law, „Intelligencer. Journal of U.S. Intelligence Studies” 2017, vol. 23, no. 2.
Pokaż w Google Scholar
Sheldon R.M., The ancient imperative: clandestine operations and covert action, „International Journal of Intelligence and CounterIntelligence” 1997, vol. 10, no. 3.
Pokaż w Google Scholar
Stempel J.D., Covert Action and Diplomacy, w: Strategic Intelligence t. 3, Covert Action: Behind The Veils Of Secret Foreign Policy, Johnson, Loch K. (ed), Westport, Connecticut, London 2007.
Pokaż w Google Scholar
Turner M.A., Covert Action: An Appraisal of the Effects of Secret Propaganda, w: Strategic Intelligence t. 3, Covert Action: Behind The Veils Of Secret Foreign Policy, Johnson, Loch K. (ed), Westport, Connecticut, London 2007.
Pokaż w Google Scholar
