POLICJA – GENEZA I ROZWÓJ INSTYTUCJONALNY. Część II

Abstrakt

W machinie państwa absolutnego, człowiek rozumiany jako jednostka nie posiadał charakteru podmiotowego. Władza pozornie realizowała działania w kierunku swoich poddanych, jednocześnie nie diagnozując rzeczywistych potrzeb społecznych. Monarcha panował z „woli Bożej” , dlatego w zależności jak pojmował cele, zadania i priorytety państwa w obszarze prowadzonej przez siebie polityki, tak też ją realizował za pośrednictwem podległych sobie urzędników. Normy prawne były niczym innym, jak spełnieniem woli panującego w obszarach regulujących całokształt życia jednostki w państwie. Prawo przewidywało szereg obowiązków (nakazów), ale jednocześnie nie zawierało uprawnień w relacji obywatel-państwo. Innymi słowy, ustawodawstwo nie wiązało panującego w zakresie działania na rzecz jednostki, w tym organów administracji będących faktycznie instrumentem do rządzenia w rękach panującego. W efekcie ukształtowany został sformalizowany aparat administracyjny, w którym administracja, co do zasady, nie liczyła się z interesami obywatela. Państwo absolutne nie znało bowiem instytucji osoby prawa publicznego. Prawo policji – ius politiae rozumiano bardzo szeroko – jako całokształt działalności państwa zmierzającej do zaspokojenia podstawowych potrzeb poddanych, natomiast decyzja w kwestii co jest dobre dla obywateli, miała charakter uznaniowy i należała do władcy lub jego administracji, dotyczyło to również interpretacji sprawiedliwości. Dlatego też ius politiae oprócz sensu stricte bezpieczeństwa publicznego obejmowało szereg dziedzin życia społecznego m.in. urbanistykę, bezpieczeństwo przeciwpożarowe, zdrowie i higienę, kontrolę żebractwa i zbieranie włóczęgów, jak również kwestie dotyczące moralności oraz zaopatrzenia. Należy podkreślić, że państwo, w którym władza skupiona jest w ręku panującego, natomiast rozbudowany aparat administracyjny zmusza obywatela do całkowitego poddania się funkcjonowaniu takiego aparatu państwowego, formalnie  działającego w trosce o jego dobro, w efekcie prowadzi do przypisania mu  tożsamości państwa policyjnego. W artykule, który stanowi część II, badaniami objęto kształtowanie się oraz rozwój instytucji policyjnych w zakresie przedmiotowym i podmiotowym, na przykładzie Francji i Anglii w okresie monarchii absolutnych.