BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE W ŚWIETLE WSPÓŁCZESNYCH WYZWAŃ TEORII I PRAKTYKI PROBLEMU
DOI:
https://doi.org/10.34752/2023-f282Słowa kluczowe:
państwo, bezpieczeństwo narodowe, zakres bezpieczeństwa wewnętrznego, bezpieczeństwo wewnętrzneAbstrakt
Naturalną cechą instytucji państwa jest to, iż wyposażone w atrybuty władzy zwierzchniej otacza opieką dobra chronione w ramach swej zewnętrznej i wewnętrznej aktywności na różnych płaszczyznach, w tym m.in. gospodarczej, militarnej, społecznej, kulturowej i porządkowej. Dotyczy to zarówno jego suwerenności i interesów na arenie międzynarodowej, jak i wszelkich spraw na arenie wewnętrznej. Aktywność demokratycznego państwa prawnego obejmuje zagadnienia bezpieczeństwa narodowego, czyli wolności od wszelkich wyzwań i zagrożeń godzących w interesy państwa jako instytucji politycznej, społecznej, terytorialnej i przymusowej oraz interesy ogółu narodu, grup społecznych i poszczególnych jednostek. Znaczna część tych interesów dotyczy areny wewnętrznej państwa, która obejmuje m.in. zapewnienie bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego, wymuszanie przestrzegania panującego porządku prawnego, zapewniania minimum egzystencji obywatelom, ochrony ich życia i zdrowia oraz środowiska naturalnego. Tradycyjnie bezpieczeństwo wewnętrzne pojmowane jest jako ogół działań na rzecz przeciwdziałania zagrożeniom wewnątrz państwa, i tylko w trzech domenach, tj. bezpieczeństwa ustrojowego, publicznego (lub porządku publicznego) i powszechnego. Autor stoi na stanowisku, iż współcześnie pojęcie bezpieczeństwa wewnętrznego należy postrzegać szerzej. Wynika to z faktu, iż demokratyczne państwo prawne ochrania nie tylko panującą władzę, lecz przede wszystkim całą grupę państwową, jak i różne grupy społeczne i poszczególnych obywateli. Owa troska o bezpieczeństwo to nie tylko ochrona panującego porządku prawnego i grupy władczej. To także działanie na rzecz tworzenia warunków bezpiecznego bytu i rozwoju całego społeczeństwa (narodu) i jego poszczególnych części. To ocalanie ich życia i zdrowia, zapewnianie niezbędnych warunków godnego funkcjonowania i wsparcie na różnych etapach i w różnych dziedzinach ich aktywności. Na koniec wreszcie warto mieć na względzie, iż w bezpieczeństwie wewnętrznym chodzi nie tylko o zabezpieczenie przed czynnikami wewnętrznymi. To również ochrona cennych dóbr na arenie wewnętrznej przed zagrożeniami zewnętrznymi, których sprawcami mogą być podmioty zewnętrzne, państwowe i pozapaństwowe. Pod uwagę musi być też brana ochrona przed skutkami wydarzeń zewnętrznych, pośrednio oddziałujących na niemal wszystkie aspekty wewnętrznego funkcjonowania państwa. Niniejszy artykuł jest przeglądem różnych stanowisk i poglądów na temat bezpieczeństwa wewnętrznego RP oraz próbą autorskiego ujęcia przedmiotowej problematyki.
Pobrania
Bibliografia
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
Pokaż w Google Scholar
Bezpieczeństwo wewnętrzne RP w ujęciu systemowym i zadań administracji publicznej, B. Wiśniewski, S. Zalewski (red.), Bielsko-Biała 2006.
Pokaż w Google Scholar
Boć J., O bezpieczeństwie wewnętrznym [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne w działaniach terenowej administracji publicznej, A. Chajbowicz, T. Kocowski, (red.) Wrocław 2009.
Pokaż w Google Scholar
Brzeziński M., Rodzaje bezpieczeństwa państwa, w: Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, S. Sulowski, M. Brzeziński, Warszawa 2009.
Pokaż w Google Scholar
Dunaj K., Istota bezpieczeństwa państwa [w:] M. Czuryk, K. Dunaj, M. Karpiuk, K. Prokop, Bezpieczeństwo państwa. Zagadnienia prawne i administracyjne, Olsztyn 2016.
Pokaż w Google Scholar
Dunaj K., Zadania Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów w zakresie bezpieczeństwa państwa [w:] Bezpieczeństwo państwa. Zagadnienia prawne i administracyjne, M. Czuryk, K. Dunaj, M. Karpiuk, K. Prokop (red.), Olsztyn 2016.
Pokaż w Google Scholar
Dworecki S., Od konfliktu do wojny, Warszawa 1996.
Pokaż w Google Scholar
Dworecki S., Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994.
Pokaż w Google Scholar
Fehler W., Bezpieczeństwo wewnętrzne współczesnej Polski, Warszawa 2012.
Pokaż w Google Scholar
Fehler W., Współczesne bezpieczeństwo, Toruń 2002.
Pokaż w Google Scholar
Gierszewski J., Bezpieczeństwo wewnętrzne. Zarys systemu, Warszawa 2013.
Pokaż w Google Scholar
Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, Warszawa 2011.
Pokaż w Google Scholar
Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe. Teoria i praktyka, Warszawa 2020.
Pokaż w Google Scholar
Kitler W., Pojęcie i zakres bezpieczeństwa informacyjnego państwa, ustalenia systemowe i definicyjne [w:] W. Kitler, J. Taczkowska-Olszewska (red.), Bezpieczeństwo informacyjne. Aspekty prawno-administracyjne, Warszawa 2017.
Pokaż w Google Scholar
Kitler W., Skrabacz A., Zadania w zakresie ochrony ludności [w:] W. Kitler, A. Skrabacz, Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010.
Pokaż w Google Scholar
Kitler W., Założenia systemu ochrony ludności [w:] W. Kitler, A. Skrabacz, Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010.
Pokaż w Google Scholar
Kitler W., Identyfikacja rozwiązań prawnych kształtujących systemy sferze bezpieczeństwa wewnętrznego Rzeczypospolitej Polskiej [w:] W. Kitler, M. Wojciszko, G. Lewandowski, Funkcjonowanie państwa w warunkach zewnętrznego zagrożenia państwa i w czasie wojny. System bezpieczeństwa narodowego RP w kontekście zagrożeń oraz prawnych aspektów funkcjonowania państwa, Warszawa 2023.
Pokaż w Google Scholar
Krężlewski J., Socjologiczna charakterystyka grupy nieformalnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1985, Rok XLVII.
Pokaż w Google Scholar
Lis W., Bezpieczeństwo wewnętrzne i porządek publiczny jako sfera działania administracji publicznej, Lublin 2015.
Pokaż w Google Scholar
Łuczyszyn A., Łuczyszyn M., Bezpieczeństwo wewnętrzne jako element bezpieczeństwa państwa i czynnik stabilizujący procesy rozwoju społeczno-gospodarczego – ujęcie regionalne i lokalne, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2017, nr 467, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-e89ea3ec-45e1-4e9a-ad65-52de8475cb10.
Pokaż w Google Scholar
Majer P., W poszukiwaniu uniwersalnej definicji bezpieczeństwa wewnętrznego [w:] „Przegląd bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2012, nr 7.
Pokaż w Google Scholar
Marczuk K.P., Bezpieczeństwo wewnętrzne w poszerzonej agendzie studiów nad bezpieczeństwem, w: Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, S. Sulowski, M. Brzeziński (red. nauk.), Warszawa 2009.
Pokaż w Google Scholar
Prokop K., „Biały wywiad” a bezpieczeństwo państwa (uwagi wprowadzające) [w:] W. Filipkowski, W. Mądrzejowski (red.), Biały wywiad: otwarte źródła informacji – wokół teorii i praktyki, Warszawa 2012.
Pokaż w Google Scholar
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 września 2021 r. w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego, (Dz.U. 2021 poz. 1612).
Pokaż w Google Scholar
Rutkowski C., Bezpieczeństwo wewnętrzne. Tożsamość – kierowanie – zarządzanie, Warszawa 2010.
Pokaż w Google Scholar
Sekściński A., Bezpieczeństwo wewnętrzne w ujęciu teoretycznym. Geneza i współczesne rozumienie w naukach politycznych, „Kwartalnik Naukowy OAP UW e-Politikon”, nr 6, Warszawa 2013, file:///C:/Users/w.kitler/Downloads/A.Sekscinski-bezpieczenstwo-wewnetrzne-w-ujeciu-teoretycznym%20(2).pdf [dostęp: 22 VI 2022].
Pokaż w Google Scholar
Solana J., Unia Europejska i NATO, strategiczne partnerstwo, www1.gazeta.pl, [dostęp: 11 XI 2002].
Pokaż w Google Scholar
Strategia bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej. Dążąc do europejskiego modelu bezpieczeństwa, Bruksela 2010,
Pokaż w Google Scholar
https://www.consilium.europa.eu/media/30744/qc3010313plc.pdf [dostęp: 21 I 2022].
Pokaż w Google Scholar
Symonides J., Problemy pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego we współczesnym świecie, Wrocław 1984.
Pokaż w Google Scholar
Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej, (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1932, z 2022 r. poz. 655).
Pokaż w Google Scholar
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, (Dz.U. 1990, nr 30, poz. 179 z późn. zm.).
Pokaż w Google Scholar
Wawrzyk P., Bezpieczeństwo wewnętrzne w Unii Europejskiej, Warszawa 2009.
Pokaż w Google Scholar
Wiśniewski B., Zalewski S., Podleś D., Kozłowska K., Bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2004.
Pokaż w Google Scholar
Zalewski S., Bezpieczeństwo wewnętrzne RP w dobie członkostwa w NATO [w:] Międzynarodowe i wewnętrzne aspekty członkostwa Polski w NATO, W. Fehler, J. Tymanowski (red.), Toruń 2000.
Pokaż w Google Scholar
